Steeds dichter kom ik bij mijn eigen beeld, maar daarvoor moet ik onderzoeken welke symbolen voor mij betekenisvol zijn. In dit artikel deel ik iets over doodssymboliek uit de kunstgeschiedenis.
Memento mori: kijken naar je eigen einde
In mijn vorige artikel zag je de begrafenisrite uit Indonesië voor overleden jonge kinderen, een verbeelding van Magere Hein in de pandemie, en wat me raakte in Aselm Kiefers schilderij. De aarde speelt voor mij een belangrijke rol in het afbeelden van de dood. Maar eerst kijk ik nog eens naar de geschiedenis.
Door de geschiedenis heen zijn verschillende symbolen gebruikt om de dood te symboliseren en veel van die symbolen hebben te maken met tijd en eindigheid. Een bijzonder voorbeeld is het zogenaamde ‘Vanitas’-genre dat ook in Nederland razend populair was: stillevens vol symboliek over het naderen van de houdbaarheidsdatum. Denk aan uitgeblazen kaarsen die een te vroeg geëindigd leven symboliseren, maar ook eendagsvliegen – de naam zegt al genoeg – , en zeepbellen die de kwetsbaarheid van het leven laten zien.
Symbolen van eindigheid
Hoe voelen de symbolen? Wat doen ze, wat is het effect? En: zijn ze voor mij van belang? Als maker wilde ik antwoord op deze vragen. Met een kroontjespen en inkt schreef ik de symbolen als een soort visuele brief aan mezelf.
Opvallend vond ik de vogel aan het lijntje, dat in vroegere schilderijen werd gebruikt om duidelijk te maken dat het om een overleden persoon ging. Een lieflijk beeld dat je dood positief zou kunnen noemen: vogels horen vrij te zijn. Misschien de ziel ook.
Hoe denk ik over mijn eigen dood?
De symbolen dagen me intellectueel uit en geven me theorieën over eindigheid, maar nog steeds kwam het niet dichtbij genoeg. Het gaat over iemand anders dood. Hoe denk ik over de mijne? Daarom maakte ik dit zelfportret waarbij je door mijn huid en leven heen kunt kijken.
In stilte kijk ik naar mijn zelfportret. “Wat laat je achter?” is de vraag die bij me opkomt.
Luistertip: The Adventures of Memento Mori (podcast)
In de podcast The Adventures of Memento Mori begint de maker met het voorbereiden van zijn dood, al is hij nog lang niet van plan om te sterven. Juist omdat hij zijn mortaliteit zo angstaanjagend vindt. Hij was er urenlang mee bezig en zorgde zelfs dat alle wachtwoorden van al zijn online accounts ergens klaarstonden om zijn nabestaanden minder werk te bezorgen.
Zelfs alle wachtwoorden van zijn online accounts… Dit raakt iets bij me. Een mens heeft altijd meer bezittingen en meer afval dan hij denkt, maar wat dacht je van online voetsporen? Abonnementen, data… Wat laat je achter?
Ben je ook bezig met deze onderwerpen en heb je gedachten naar aanleiding van dit artikel? Ik ben benieuwd, stuur me vooral een mail of DM via Instagram, ik praat er graag met je over door.
Leave a Comment